Japan is weer eens opgeschrikt. Ditmaal door een boekhoudschandaal. Bij Olympus. Langzaamaan worden de feiten openbaar. Onder meer dat de fraude lang geleden is gestart en dat die voortwoekerde onder het oog van KPMG en Ernst & Young. Niet zij, maar een nieuwe bestuursvoorzitter bracht de fraude aan het licht.
Markant is dat deze, de Brit Michael Woodford, binnen twee weken na zijn aanstelling als bestuursvoorzitter doorzag wat accountants jarenlang niet doorhadden. Of wat KPMG mogelijk wel door had, maar waartegen niet adequaat werd ingegrepen.
Waaruit dat kan worden afgeleid? De volgende passage uit een brief die Kikukawa, in 2009 topman van het concern, zond naar zijn management in de Verenigde Staten. Het handelt over de reden waarom op dat moment van KPMG als extern accountant afscheid wordt genomen.
"The release to be published today says that the reason of this termination is due simply to expiry of accounting auditors' term of office. I, however, would like to personally tell both of you about the circumstances behind this decision for your understanding. There are the substantial difference of views on the below mentioned issues between us including the (internal) company auditors and KPMG AZSA; the view of impairment test on goodwill of some consolidated companies, the view of purchase price allocations and impairment test of Gyrus acquisition."
Een tweede indicatie is dat KPMG in Engeland, alwaar het de boeken controleerde van het in het citaat genoemde Gyrus een waarschuwing gaf. Namelijk dat er omstandigheden waren 'connected with our ceasing to hold office that should be brought to the attention of the company's members or creditors'. En in de laatste door KPMG gecontroleerde jaarrekening van Gyrus 'the auditor voiced concerns over the accounting treatment of a big portion of the advisory fee'.
En om die advieskosten ging het. Waar KPMG niet daadwerkelijk ingreep en opvolgend accountant Ernst & Young al helemaal niet, had inkomend bestuursvoorzitter Woodford het snel door: is het niet absurd dat voor de acquisitie van Gyrus voor twee miljard dollar, in totaal 687 miljoen dollar adviesfee - over te boeken naar de Kaaiman Eilanden - moet worden betaald?
En zo liep hij tegen nog wat zaken aan, waaronder: forse afschrijvingen op andere acquisities, overfacturering en andere dubieuze kostenposten inzake advies. Daarom schakelde Woodford een derde accountant in: PwC. Waar het rapporteren inzake malversaties voor controlerend accountants nogal eens moeilijk blijkt, trekken de fraudejagers van PwC duidelijke conclusies:
"For a transaction of this size/nature, we would normally expect a fee in the range of circa 1% of the deal consideration. In total, Olympus paid to AXES/AXAM $687 million in fees (plus potentially additional disbursements), which is equal to 36,1% of the value of the transaction."
En: "The eventual cost of the transaction to Olympus is extremely significant and is as a result of a number of actions taken by management which are questionable and which give cause for concern."
PwC stelt voorts dat zij "unable to confirm that there has been improper conduct" was, maar ook "it cannot be ruled out on this stage. There are a number of other potential offences to consider, including false accounting, financial assistance and breaches of directors' duties by the board".
Ik stel in mijn blogs vaker dat er veel te leren valt van casuïstiek. Eerder besprak ik onder meer zaken als DSB, Rentokil, Innoconcepts, Van der Moolen, PCM, AIG en Lehman.
Klik hier om het volledige artikel te lezen op accountant.nl